कहिले हावाहुरी, कहिले समुद्र

मोरङ, विराटचोककी कमला पौडेल (भट्टराई)का देवरले १४ वर्षअघि किराना पसल गर्दा दैनिक पाँच सय रुपैयाँको सामान बिक्री हुन गाह्रो थियो । व्यापारीसँग ल्याएको सामानको ताकेता गर्न आउँदा साप्ताहिक रुपमा पाँच सय रुपैयाँ तिर्न समेत धौ–धौ र चिन्ता हुन्थ्यो । त्यो अवस्था देखेर कमलाले सोच बनाइन्, ‘अब बसेर हुँदैन, यो किराना पसललाई सम्हालेर ठूलो बनाउँछु ।’ उनका पति राजेन्द्र छेउमै पुस्तक पसल गर्थे भने किराना पसल उनले सम्हालेपछि देवरलाई इटहरीमा स्टेशनरी पसल खोलिदिइन् ।
उनले किराना पसल सम्हाल्दा झन्डै एक लाख ५० हजार रुपैयाँ हाराहारीको सामान थियो । सुरुवातका केही वर्षसम्म पसल चलाउन धेरै दुःख प¥यो उनलाई । त्यसपछि पसल बढ्ने क्रममा किरानासँगै कस्मेटिक, गिफ्ट आइटमका सामान थप्दै लगिन् । उनले पसल बढाउने क्रममा न बैंकबाट ऋण लिइन् न अरु कसैबाट । पसलकैै आम्दानीले थोरै–थोरै सामान थप्दै गइन् ।
‘मेरो पसलमा नभएको सामान पनि कोही ग्राहकले सोध्यो भने कहिल्यै छैन नभनी तुरुन्तै ल्याउँथे,’ उनले भनिन्, ‘ग्राहकले जुन सामान माग गर्छन्, ती सामान थप्दै आएँ ।’
कमलाका अनुसार सुरुमा उनले पसल चलाउँदा कुनै दिन त फिटिक्कै सामान बिक्री हँुदैनथ्यो । तर, पनि उनले हरेस खाइनन् । ‘व्यापार भनेको कहिले हावाहुरीजस्तो त कहिले समुन्द्रजस्तो भन्ने सोचेर, चित बुझाएर निरन्तर काम गरेँ र अहिलेको स्थितिमा पुगँे,’ उनले भनिन्, ‘यदि मैले हरेस खाएको, अल्छी गरेको भए अहिले यति ठूलो डिपार्टमेन्ट हुने थिएन ।’
२०६३ सालसम्म निकै सङ्घर्ष गरेको सुनाउँदै उनले भनिन् ‘छोराछोरीलाईसँगसँगै च्यापेर पनि पसल सञ्चालन गरेँ, जहाँ–जहाँबाट सामान खरीद गरी ल्याउँथे, उनीहरुलाई पनि तोकेको दिन कहिल्यै रित्तो हात फर्काइनँ ।’
सुरुवातदेखि यो अवधिसम्म आइपुग्दा उनले बिराटचोकमा रहेको पसल निकै लोभलाग्दो बनाइसकेकी छिन् । ‘किराना पसल सञ्चालन गर्दा प्रायः भ्याएसम्म हरेक आइटमका सामान प्याकिङ गरी बेच्थे । ग्राहकले पनि प्याकिङ सामान रुचाउँथे,’ उनले भनिन्, ‘धेरै आइटमका सामान प्याकिङ गरेर ग्राहकलाई सन्तुष्ट बनाउन चाहन्थे । पूर्वमा डिपार्टमेन्टल स्टोर खुल्न थालेपछि मैले पनि त्यही रुप दिएँ ।’
‘ग्राहकले एकै स्थानमा सबैखाले सामान खोजेपछि उनीहरुको खोजीबाटै सिकेर डिपार्टमेन्ट स्टोर खोल्न प्रेरित भएकी हुँ,’ पौडेलले भनिन् ।
‘पर्खने व्यापारी र सहने बुहारीको पालो आउँछ’ भन्ने इख राखेर सारै दुःख गरेको उनले बताइन् । सामान्य किराना पसलबाट भव्य डिपार्टमेन्ट स्टोरसम्मको यात्रा तय गरेकी उनी, आफ्नो कामबाट निकै सन्तुष्ट छिन् । पूर्वका स–साना सहरमा ठूला डिपार्टमेन्ट स्टोर खुले पनि महिला अग्रसर भएर खोलेको डिपार्टमेन्ट यो मात्र हो । अहिले उनलाई पति राजेन्द्र, कान्छो देवर चन्द्र र घरका अरु सदस्यले पूर्णरुपमा साथ दिएका छन् ।
पूर्वमा खुलेका डिपार्टमेन्टमध्ये केही डिपार्टमेन्टमा ग्राहक पातलिँदै गएको गए पनि पौडेलको डिपार्टमेन्ट स्टोरमा भने ग्राहकको बाक्लो जमघट हुने गरेको छ । अहिले उनकोमा दैनिक एक हजार पाँच सयभन्दा बढी ग्राहक सामान खरिद गर्न आउँछन् । उनको डिपार्टमेन्ट स्टोरमा अहिले १० हजार आइटमका सामान पाइन्छन् । सुरुवातमा डिपार्टमेन्ट स्टोर खोल्दा झन्डै तीन सय आइटम थिए । १० जना युवतीलाई उनले रोजगारीसमेत दिएकी छन् ।
कमला पौडेल (सञ्चालक)
डिपार्टमेन्ट स्टोर, विराटचौक