शिक्षा र संस्कार भए पछाडि फर्कनु पर्दैन

जीवनलाई परिभाषा गर्नेहरुले ‘सङ्घर्ष नै जीवन हो, सुख–दुःखको सङ्गम नै जीवन हो’ आदि अनेक परिभाषा दिएका छन् । लामो समयदेखि सञ्चारउद्यमीको रूपमा रहेका दिनेश सुवेदी जीवनलाई परिभाषित गर्दै भन्छन्, ‘काम नै जीवन हो, पूजा हो, अनि जीवन खुसी र सुखी बनाउने आधार ।’
टिभीनेट प्रालि, प्रिन्स केवल नेटवर्क प्रालि, मारुती ग्याँस उद्योग, ग्रिन इनर्जी बेलबारी, मकालु टेलिभिजन प्रालि, प्लस कम्युनिकेशन प्रालिलगायतका आधा दर्जनभन्दा बढी व्यवसाय सञ्चालन गर्दै आएका विराटनगर–१३ निवासी दिनेश सुवेदीको जीवन सङ्घर्षको एउटा उदाहरण बनेको छ ।
सामान्य वृmषक परिवारमा जन्मिएका सुवेदी पुस्तौनी समाजसेवी तथा प्रतिष्ठित परिवारकारूपमा चिनिन्थे । परिवारको उदार स्वभाव र कल्याणकारी व्यवहारप्रति आज पनि उत्तिकै गौरवान्वित सुवेदी आफ्नो प्रगतिको जस आमाबुबालाई दिन्छन् । माइला छोराका रूपमा जन्मिए पनि २०३७ सालमा भाइ नरेशको स्वर्गारोहणपछि उनले कान्छोसरहकै माया पाएका थिए ।
हजुरबुवाको मार्गनिर्देशनलाई जीवनमा लागू गर्ने सुवेदीले हजुरबुबा र बुबाका सही सोच, इमान्दारीपन, कर्मशीलताका साथै धैर्यताजस्ता गुणलाई अबलम्बन गरेका छन् । पछिल्लो समयका युवाहरूले शिक्षा पाए पनि संस्कारको भने अभाव रहेको उनको बुझाइ छ । शिक्षा र संस्कारलाई सँगसँगै लिएर अघि बढ्ने युवाले कहिल्यै असफताको सामना गर्नु नपर्ने उनी बताउँछन् ।
सानैदेखि व्यापारमा रुचि भएका सुवेदीले मित्र सुबोधराज प्याकुरेलसँग मिलेर २०४१ सालमा बैङ्कबाट ऋण लिएर एमएम प्लाष्टिक उद्योगमा लगानी गरेका थिए । ऋण लिएकै कारणले उनले परिवारबाट छुट्टिनुप¥यो । ‘छोराले कर्जा लियो, अब भएको सम्पत्ति सबै सकिन्छ भन्ने सोचले परिवारले मलाई अंशबन्डा गरेर छुट्याइदियो ।’ उनले भने, ‘परिवारलाई राम्रो होस् भनेर केही गर्न चाहेको थिएँ, सायद ममाथि विश्वास भएनछ ।’
एकातिर ऋण तिर्ने चिन्ता, अर्कोतिर परिवारबाटै छुट्टिनुपरेको पीडा । ‘तर सङ्घर्षलाई नै जीवन मानेर मैले पूर्ण विश्वास र हिम्मत सँगालेँ ।’ सुवेदीले भने, ‘चुनौतीकै बीचमा गरेको अथक मेहनतले मलाई सफल बनायो ।’
सुवेदी एमएम प्लाष्टिक उद्योगको स्थापनापछि रात–दिन नभनी खटे । उनी कम्पनीका मालिक थिए, तर खर्च जोगाउन र अनुभव बटुल्न आफैँ बजार व्यवस्थापनदेखि अपरेटरको रूपमासमेत खटे । अन्ततः उनले व्यवसायमा सफलता हासिल गरे ।
लगत्तै उनले एउटा व्यवसायबाट पाएको सफलता र नाफालाई अर्को उद्योग स्थापनाको लागि प्रयोग गरे ।  आधादर्जन निजी तथा साझेदारी गरी सुवेदी एक दर्जन बढी व्यावसायिक प्रतिष्ठानमा संलग्न छन् ।  उनका उद्योग तथा व्यावसायिक प्रतिष्ठानमा दुई सय ५० भन्दा बढी युवा जनशक्तिले रोजगारी पाएका छन् । समाजमा केही गरौँ भन्ने मनोभाव बोकेका उनले चाँडै थप नयाँ क्षेत्रमा लगानी गर्ने योजनासमेत बनाएका छन् ।
बाल्यकालदेखि नै व्यवसायलाई प्राथमिकता दिएर जीवनको गोरेटो तय गर्ने उनको उद्देश्य निर्धारणका पछाडि आफूमा नीहित निजी स्वतन्त्रता र स्वाभिमानलाई आफ्ना लागि आफ्नै बुद्धिमताबाट उपयोग गर्नुपर्छ भन्ने थियो । जीवनको उर्जावान समय आफ्नै लागि खर्चिनुपर्छ भन्ने सोच राखेका सुवेदीले आज सफल व्यवसायीको रूपमा आपूmलाई चिनाएका छन् ।
२०१५ सालमा तेह्रथुम जिल्लामा आमा कृष्णमाया र बुवा जयप्रसाद सुवेदीको माइला छोराको रूपमा जन्मिएका दिनेश सुवेदीले हजुरवुवाको साथ र माया बढी पाए । बुवा कामको सिलसिलामा प्रायः घरदेखि बाहिरै रहनु परेकाले उनले हजुरबुबाको साथ र माया बढी पाएका थिए । हजुरबुबालाई आफ्नो आदर्श मान्ने उनले बाल्यकालमा कडा अनुशासनमा भने बस्नुपरेन ।
बाल्यकालकै एक समय उनले निकै मोजमस्ती गरेर छ महिना बिताए । पछि, एकदिन हजुरबुबाले बोलाएर छ महिनाभरिको विवरण सोधे । सुवेदीले कुनै उल्लेख्य प्रगति भन्न सकेनन्, न त त्यसबीचमा उनले राम्रो पढेका नै थिए । ‘मैले छ महिनाको समय त्यत्तिकै बिताएको थाहा पाएपछि मलाई हजुरबुबाले उपदेश दिनुभयो ।’ उनले भने, ‘ठीक समयमा पाएकाले होला, ती उपदेशहरू मैले जीवनभर बिर्सिँन ।’
उनका हजुरबुबाले खर्च गर्न मन लागेका कुरा गर्नु तर त्यसलाई आफूमा हावी हुन नदिनु, राम्रो वा नराम्रो, सही वा गलत छुट्याएर मात्र अघि बढ्नु, दिनभरिको खर्चको हिसाब बेलुकी कापीमा सधैँ लेख्ने गर्नु, अनि त्यसलाई महिनैपिच्छे जाँच्ने गर्नु र त्यो गरेको कामको मूल्याङ्कन गर्नु भनेर उपदेश दिएका थिए । सुवेदीले हजुरबुबाको उपदेशलाई अक्षरशः पालना गरे । ‘त्यसपछि मैले थाहा पाएँ, मोजमस्तीमा समय र पैसा दुवै नास गरेको रहेछु,’ उनले भने ।
सानो ठूलो नभनी आफूलाई रुचि लागेको कामको पूर्ण ज्ञान लिएर हात हाल्न सल्लाह दिन्छन् ।
बाल्यकालमा नै हलो जोत्नेदेखि लिएर हलो बनाउनेसम्मको सीप सँगालेका उनी २०२६ सालमा विराटनगर प्रवेश गरेका थिए । ६ कक्षासम्म आदर्श मावि र ९ कक्षासम्म सत्यनारायण माविबाट पूरा गरेका उनले एसएलसी भने काठमाडौंको पद्मोदय स्कूलबाट गरे । उनको उच्चशिक्षा लिने तिर्खा आरआर क्याम्पस काठमाडौँले मेटेको थियो ।
समयको महत्व बुझ्ने र व्यापारमा रमाउने सुवेदीले विद्यालयमा अध्ययन गर्दाताका नै काका र दाइहरूसँग मिलेर घरव्यवहारमा आवश्यक सरसामानको सप्लाइसम्बन्धी व्यापार सुरु गरेका थिए । एसएलसीपछिको खाली समयलाई बेलबारीमा बसेर काँटा र किराना पसल सञ्चालन गरी उपयोगमा ल्याए । पछि अध्ययनसँगै केही गरौँ भनेर राजधानी छिरेका सुवेदीले त्यहाँ पनि आरआर सप्लायर्स नामक फर्म खोलेर कार्यालय सामग्री, इन्टरकम तथा छपाइका कामहरू गरे । २०३४ सालदेखि टिम्बरको काम थालेका उनले २०४४ सालदेखि पाथीभरा कन्स्ट्रक्सन प्रालिको काम सञ्चालन गरेका थिए ।
२०५२ सालमा नेपालमै पहिलोपटक केवल व्यवसायको लाइसेन्स लिएर सिटी केवल प्रालिको काम र २०६७ सालदेखि मकालु टेलिभिजन सुरु गरेर उनले सञ्चारउद्यमीको परिचय पनि बनाएका छन् । आफूसमेत पाँच साथी मिलेर २०५७ सालदेखि मारुति ग्याँस उद्योग प्रालि (सुविधा ग्याँस) सञ्चालनमा ल्याएका सुवेदी व्यवसायसँगै समाजसेवामा पनि रुचि राख्छन् ।
सुवेदीका एक श्रीमती र दुई छोरा छन् । उनकी श्रीमती गङ्गा सुवेदी साहित्य समाजसेवा र चित्रकलामा परिचित नाम हो । चेतना संरक्षण प्रतिष्ठानजस्तो सम्मानित संस्थाकी अध्यक्ष रहनुका साथै उनका निकै कृतिहरू प्रकाशित भइसकेको सुवेदी बताउँछन् । उनका जेठा छोरा दिपेशले मकालु टेलिभिजन सञ्चालन गरेका छन् भने कान्छा छोरा दिवस प्रिन्स केवल नेटवर्क सञ्चालन गरिरहेका छन् ।
प्रस्तुती: सुदीप कोइराला